Zdjęcie: Pixabay

Polska hubem tranzytowym dla ukraińskiego złomu

02-06-2025 12:37

Jak podają ukraińskie media, w 2024 roku Polska osiągnęła rekordowy poziom eksportu złomu – 2,81 mln ton, co stanowi ogromny wzrost w porównaniu z wcześniejszymi latami. Głównym odbiorcą tej surowcowej fali okazała się Turcja, która zwiększyła swój import z Polski aż 2,3-krotnie względem roku 2023, co świadczy o zmianie globalnych kierunków handlowych. Źródłem tego sukcesu eksportowego jest w dużej mierze import złomu z Ukrainy, który w 2024 roku wyniósł 251 tys. ton, czyli o ponad 57% więcej niż rok wcześniej. Równolegle, aż 95% ukraińskiego eksportu złomu w kwietniu 2025 roku trafiło do Polski.

Dzieje się tak, ponieważ obowiązujące w Ukrainie cło na eksport złomu do państw spoza UE wynosi aż 180 euro za tonę, podczas gdy eksport do krajów wspólnoty jest wolny od opłat. W rezultacie, Polska stała się hubem – złom trafia tu jako „unijny” i następnie eksportowany jest dalej, m.in. do Turcji. Zdaniem eksperta ukraińskiego ośrodka GMK Center, to dowód na to, że Polska przejęła rolę hubu dla europejskiego handlu złomem. Jednocześnie w raporcie podkreślono, że „rynek złomu żelaznego w Polsce wykazuje trwały wzrost eksportu na tle przemian w logistyce i geografii dostaw”.

Ukraina jednak nie pozostaje obojętna wobec tej sytuacji. „Złom powinien służyć interesom ukraińskiej gospodarki”, podkreślił Taras Szewczenko, p.o. dyrektora generalnego huty „Zaporiżstal”. Tłumaczył, że tona złomu sprzedana za granicę przynosi Ukrainie około 350 dolarów, ale przetopiona w kraju – nawet 1200 dolarów i 15 tys. hrywien podatków. Niedobór surowca zmusza zakłady do produkcji tanich półfabrykatów zamiast wysoko przetworzonych wyrobów stalowych. W samej tylko „Zaporiżstali” w pierwszych czterech miesiącach 2025 roku wytworzono 300 tys. ton małowartościowego surówki zamiast pełnoprawnych wyrobów stalowych. Szewczenko ocenia, że skutkiem będzie utrata 75 mln dolarów potencjalnych wpływów walutowych oraz znaczne uszczuplenie budżetu państwa.

Na tle dynamicznego eksportu, ogólny import złomu do Polski w 2024 roku spadł o 15,3%, do poziomu 7,24 mln ton. Spadek ten nastąpił po wcześniejszych wzrostach z lat 2022-2023, kiedy to import przekraczał 8,5 mln ton rocznie. Nadal jednak większość surowca pochodzi z krajów UE – głównie Czech, Słowacji i Rumunii – gdzie lokalne huty nie są w stanie zużyć go w całości ze względu na ograniczone moce produkcyjne. Import z krajów trzecich, a zwłaszcza z Ukrainy, rósł jednak w zastraszającym tempie – z 15 tys. ton w 2022 roku do ponad 251 tys. ton w 2024.

W tym samym czasie polska produkcja stali po dwóch latach zastoju wzrosła w 2024 roku o 10,6%, do 7,11 mln ton. Odrodzeniu sprzyjały spadek cen energii, stabilizacja rynku i wzrost krajowego popytu. Symbolicznym krokiem ku odbudowie przemysłu stalowego był pełny restart huty Huta Częstochowa w lutym 2025 roku po ponad roku przestoju.

Jednak mimo krótkoterminowych korzyści ekonomicznych dla Polski, przyszłość może przynieść wyzwania. W Unii Europejskiej toczą się prace nad dalszym ograniczeniem eksportu surowców wtórnych do krajów spoza OECD. Nowe regulacje dotyczące transportu odpadów, które wejdą w życie w 2026 roku, mogą znacząco utrudnić proceder reeksportu złomu. Tymczasem dla ukraińskiego przemysłu hutniczego trwająca utrata złomu to „bolesna rana”, która podkopuje zdolności do odbudowy i generowania wartości dodanej wewnątrz kraju - konkludują ukraińscy eksperci.