geopolityka • gospodarka • społeczeństwo • kultura • historia • Białoruś • Estonia • Litwa • Łotwa • Mołdawia • Obwód Królewiecki • Ukraina • Trójmorze • Trójkąt Lubelski
Zdjęcie: Pixabay
26-06-2025 09:48
25 czerwca w Strasburgu, podczas swojej pierwszej wizyty w Radzie Europy, prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski wraz z sekretarzem generalnym tej organizacji Alainem Bersetem podpisał porozumienie o utworzeniu Specjalnego Trybunału do spraw zbrodni agresji przeciwko Ukrainie. Porozumienie to zostało poprzedzone formalnym upoważnieniem dla Berseta przez Komitet Ministrów Rady Europy i stanowi rezultat długich, trudnych negocjacji oraz wcześniejszych decyzji politycznych, w tym zatwierdzenia inicjatywy na szczycie we Lwowie 9 maja i rozpoczęcia procedury prawnej 14 maja.
Nowy Trybunał będzie instytucją o pełnej międzynarodowej podmiotowości prawnej, nie zaś hybrydowym czy narodowym organem, co podkreśla jego niezależność i rangę w globalnym systemie sprawiedliwości. Jego fundamentem prawnym jest artykuł 8 bis Statutu Rzymskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego, uzupełniony definicją wojny agresywnej zawartą w rezolucji 3314 Zgromadzenia Ogólnego ONZ.
W przeciwieństwie do wielu dotychczasowych międzynarodowych mechanizmów sprawiedliwości, nowo powołany Trybunał będzie miał możliwość ścigania i skazywania nawet najwyższych rangą polityków i dowódców wojskowych – również bez ich fizycznej obecności na sali sądowej. Jak zaznaczyła wiceprzewodnicząca Kancelarii Prezydenta Ukrainy Iryna Mudra, Statut Trybunału nie zawiera żadnych zapisów o immunitetach osobistych, co oznacza, że „nawet obecni przywódcy państwa-agresora – tzw. Trójka – nie unikną odpowiedzialności”. W skład tej „Trójki” wchodzą m.in. Władimir Putin i Siergiej Ławrow, wobec których Trybunał będzie mógł wystawić akty oskarżenia, które następnie zostaną przekazane sędziemu prowadzącemu wstępne postępowanie. Wydanie wyroku będzie możliwe po utracie przez oskarżonych stanowisk.
Trybunał nie będzie kolidował z pracą Międzynarodowego Trybunału Karnego, lecz go uzupełniał, postępowania mogą toczyć się równolegle, a w przypadku przekazania oskarżonego do MTK, sprawa w Trybunale zostanie zawieszona. Szczególnym osiągnięciem strony ukraińskiej jest wdrożenie mechanizmu in absentia, który umożliwia orzekanie również pod nieobecność oskarżonych, co ma szczególne znaczenie w kontekście potencjalnych procesów przeciwko kierownictwu nie tylko Rosji, ale także Białorusi i Korei Północnej.
Podpisanie porozumienia o utworzeniu Trybunału stanowi historyczny krok w kierunku pociągnięcia do odpowiedzialności tych, którzy rozpętali agresję przeciwko Ukrainie, a jak podkreśliła Mudra – przygotowany Statut „daje realną szansę” na wymierzenie sprawiedliwości.
