geopolityka • gospodarka • społeczeństwo • kultura • historia • Białoruś • Estonia • Litwa • Łotwa • Mołdawia • Obwód Królewiecki • Ukraina • Trójmorze • Trójkąt Lubelski
Zdjęcie: Wikipedia
26-08-2025 08:42
W litewskim Sejmie powstała nowa koalicja rządząca, której trzon tworzy Partia Socjaldemokratyczna wspólnie z ugrupowaniem "Świt Niemna"(„Nemuno aušra”) oraz Związek Rolników i Zielonych wraz z AWPL. Zmiana układu sił nastąpiła po rezygnacji dotychczasowego premiera Gintautasa Paluckasa i wyjściu demokratów z koalicji. Nowe porozumienie, obejmujące aż 34 punkty i pięć szczegółowych załączników, wyznacza kierunki działań rządu i parlamentu na nadchodzące lata oraz precyzuje, jak zostaną podzielone najważniejsze stanowiska.
Największy wpływ na kształt przyszłego gabinetu zachowali socjaldemokraci, którzy mają do dyspozycji dziewięć resortów, w tym finansów, obrony narodowej, spraw zagranicznych, spraw wewnętrznych, zdrowia czy edukacji. „Świt Niemna” otrzyma trzy teki ministerialne: środowiska, rolnictwa i energetyki. Z kolei "Chłopi" i AWPL obsadzą ministerstwo gospodarki i innowacji oraz sprawiedliwości. W koalicyjnych ustaleniach zapisano również, że stanowisko premiera obejmie Inga Ruginienė, natomiast fotel przewodniczącego Seimasu przypadnie socjaldemokracie Juozasowi Olekasowi, dotychczasowemu wiceprzewodniczącemu izby. Oznacza to koniec przewodnictwa Sauliusa Skvernelisa z Związku Demokratów, którego partia nie została zaproszona do tworzenia nowej większości.
Treść umowy wskazuje na kilka kluczowych priorytetów. Na pierwszym miejscu znalazło się bezpieczeństwo państwa i ochrona obywateli przed zagrożeniami zewnętrznymi. Zapisy dotyczące finansowania obronności są jednak dość ogólne. Zapisano, że środki będą dostosowane do potrzeb wojska i niezbędnych działań cywilnych, lecz bez precyzyjnego wskazania procentu PKB. Politycy zapewnili jednak, że „konkretne liczby znajdą się w programie nowego rządu”, a obecna umowa kładzie silny akcent na „bezpieczeństwo Litwy”.
Oprócz kwestii obronnych koalicja deklaruje działania na rzecz rozwoju gospodarczego i społecznego. W programie znalazły się obietnice wspierania krajowego biznesu, inwestycji w drogi i energetykę odnawialną, zwiększenia nakładów na edukację i równy dostęp do wysokiej jakości nauki. Zapowiedziano darmowe posiłki dla uczniów najmłodszych klas, rozszerzenie programu zajęć pozalekcyjnych, podwyższenie świadczeń rodzinnych i tzw. „pieniędzy na dziecko”. Z jednej strony koalicjanci planują zatrzymanie wzrostu akcyzy na paliwo, z drugiej – podniesienie podatku akcyzowego na alkohol, wyroby tytoniowe oraz papierosy elektroniczne.
Szczególną uwagę zwrócono również na kwestie równości i praw człowieka. Sygnatariusze umowy zobowiązali się do przygotowania planu walki z ksenofobią, antysemityzmem i wszelkimi formami dyskryminacji.
Nie mniej istotne są zasady funkcjonowania samej koalicji. Projekty mające wpływ na budżet, zadłużenie państwa czy gospodarkę w szarej strefie będą mogły być przedstawiane tylko po uzgodnieniu z rządem lub po omówieniu w radzie koalicyjnej. Szczegółowo określono także podział kierownictwa w sejmowych komisjach. Socjaldemokraci przewodniczyć będą dziesięciu z nich, w tym budżetowej, spraw zagranicznych i obrony, „Świt Niemna” obejmie sześć, m.in. zdrowia i polityki społecznej, a "Chłopi" wraz z AWPL dwie – rolnictwa oraz administracji państwowej.
Choć ustalenia dotyczące obsady stanowisk były przedmiotem intensywnych negocjacji, lider „Świt Niemna” Remigijus Žemaitaitis zapewnił, że sam nie zamierza ubiegać się o funkcję wiceprzewodniczącego Seimasu. „Z przyjemnością pozostanę przewodniczącym klubu” – stwierdził, dodając, że o obsadzie tego stanowiska jego ugrupowanie zdecyduje we wrześniu, wybierając spośród dwóch obecnych zastępców przewodniczącego parlamentu.
Nowa koalicja daje socjaldemokratom wyraźną przewagę, ale jednocześnie stawia przed rządem Ingi Ruginienė trudne zadanie połączenia bezpieczeństwa narodowego z ambitnymi reformami społecznymi i gospodarczymi. Jak podkreślają sygnatariusze, porozumienie ma nie tylko zapewnić stabilną większość w Sejmie, lecz także „stworzyć rząd zdolny do odpowiedzi na wyzwania współczesności i oczekiwania obywateli”.
