Możliwość współpracy Ukrainy z białoruską opozycją demokratyczną - Forum Ostrogskiego

W dniach 11–15 listopada we Lwowie i Kijowie odbyło się Forum Ostrogskiego, które zgromadziło ponad 100 ekspertów, polityków, dyplomatów i przedstawicieli organizacji pozarządowych. Tematem dyskusji były relacje białorusko-ukraińskie, bezpieczeństwo regionalne oraz rola Białorusi w obecnej sytuacji geopolitycznej.

Uczestnicy podkreślali, że los Białorusi jest ściśle związany z przebiegiem wojny w Ukrainie. Białoruskie środowiska demokratyczne widzą w tym szansę na odbudowę państwowości i demontaż reżimu Łukaszenki. Forum zgodnie oceniło białoruski rząd jako agresywny i niebezpieczny dla regionu. Według ekspertów Białoruś utraciła kontrolę nad własnym wojskiem i działa jako współagresor, stając się „centrum produkcji wojskowej” dla Rosji oraz prowadząc wojnę przeciw Ukrainie w wymiarze militarnym, ekonomicznym i informacyjnym. Rosyjskie służby specjalne mają pełny dostęp do terytorium kraju, a według przedstawicieli Litwy Białoruś jest obecnie drugim największym zagrożeniem w regionie po Rosji.

Omówiono także kroki mające pociągnąć reżim Łukaszenki do odpowiedzialności. W Parlamencie Europejskim procedowana jest poprawka dotycząca wykorzystywania terytorium Białorusi do agresji, trwa dokumentacja zbrodni dla przyszłego trybunału specjalnego, a Międzynarodowy Trybunał Karny otrzymał materiały dotyczące nielegalnej deportacji ukraińskich dzieci. Poruszono też kwestie wykorzystywania pracy więźniów politycznych dla potrzeb wojskowych Rosji.

Demokratyczne środowiska białoruskie podkreśliły, że Białorusini nie ponoszą zbiorowej odpowiedzialności za działania reżimu i sami są jego ofiarami. Zwrócono uwagę, że zwycięstwo Ukrainy jest kluczowe dla uwolnienia Białorusi, a po zakończeniu wojny istotne będzie uniknięcie izolacji kraju oraz wzmocnienie jego statusu narodu walczącego o wolność. Współpraca w obszarach kultury, edukacji i mediów pozostaje możliwa i istotna, a Ukraina może stać się partnerem dla białoruskich instytucji demokratycznych. Jedną z inicjatyw jest przyjmowanie białoruskich studentów na ukraińskie uczelnie w celu ograniczenia mobilizacyjnego potencjału reżimu. We Lwowie zaprezentowano także „Raport relacji białorusko-ukraińskich  2024–2025”, analizujący nastroje społeczne, przestrzeń informacyjną, współpracę kulturalną, religijną i edukacyjną oraz wpływ Rosji na dwustronne stosunki.