Zdjęcie: Pixabay

Przegrzanie - diagnoza ekonomiczna Białorusi

26-06-2025 11:23

Narodowy Bank Białorusi postanowił podnieść stopę refinansową z 9,5% do 9,75% rocznie — pierwszy raz od czerwca 2023 roku. Powodem tej decyzji, jak wyjaśnił przewodniczący banku Raman Hałouczenka, był między innymi gwałtowny wzrost konsumpcji spowodowany rosnącymi płacami i łatwiejszym dostępem do kredytów, co napędziło import dóbr trwałego użytku, takich jak elektronika czy samochody. Tylko w pierwszych czterech miesiącach roku import konsumpcyjny wzrósł o 14,5%, co – jak podkreślono – „świadczy o ryzyku wzrostu presji na saldo rachunku bieżącego”.

Dodatkowym czynnikiem skłaniającym bank centralny do podjęcia takiego kroku była utrzymująca się nadwyżka płynności w systemie bankowym oraz roczny wzrost podaży pieniądza przekraczający 15%. Narodowy Bank tłumaczył, że jego decyzja ma również przeciwdziałać rosnącej inflacji, która podąża po „podwyższonej trajektorii”. Decyzja ta może wpłynąć na koszt kredytów, zwłaszcza hipotecznych, choć jeszcze na początku roku ówczesny wiceszef administracji Łukaszenki, Aleksander Jegorow twierdził, że nie ma potrzeby zmian w stopie refinansowej.

Sytuacja Białorusi pozostaje powiązana z rynkiem rosyjskim, który w czerwcu sam obniżył swoją kluczową stopę procentową z 21% do 20%. W Rosji obniżka była odpowiedzią na spadek presji inflacyjnej, choć – jak zauważyła ekonomistka Anastazja Łuzgina – może to doprowadzić do osłabienia rubla wobec dolara, a tym samym także do osłabienia białoruskiego rubla. Jednak od momentu decyzji rosyjskiego banku centralnego sytuacja rozwinęła się odwrotnie: kurs dolara w Rosji spadł z 79,1 do 78,3 rubla, a w Białorusi z 3,0008 do 2,9679 rubla, co sugeruje tymczasową stabilizację walutową.

W międzyczasie białoruska gospodarka nadal wykazywała wysoką aktywność, lecz tempo wzrostu PKB zaczęło się wyraźnie spowalniać. Ekonomista Anatolij Charitonczik z BEROC zaznaczył, że przemysł pracował słabiej, a ograniczenia wydajności oraz słabnący popyt w Rosji wpływały negatywnie na dynamikę. Chociaż II kwartał przyniósł nowy szczyt wolumenu PKB, symptomy przegrzania gospodarki wciąż się utrzymywały. Problemy pojawiły się zwłaszcza w rolnictwie – zbiory pasz na początku czerwca były aż o 70% niższe niż rok wcześniej, co analityk powiązał z niekorzystnymi warunkami pogodowymi.

Produkcja przemysłowa w maju wykazała zerowy przyrost wartości dodanej względem roku poprzedniego. Co prawda rosła produkcja żywności i nawozów potasowych, lecz sektor przetwórstwa odnotował spadek o ponad 1%. Straty częściowo zrównoważyły wzrosty w energetyce i gospodarce wodnej. Jednocześnie, z powodu osłabienia rosyjskiego popytu, przedsiębiorstwa zaczęły gromadzić zapasy, które osiągnęły poziomy nienotowane od czasów pandemii w 2020 roku.

„W warunkach braku pracowników i ograniczonej mocy produkcyjnej, utrzymanie wzrostu przemysłu na poziomie 2–2,5% rocznie wymaga znacznego wzrostu wydajności pracy” – zauważył Charitonczik, dodając, że nie da się tego osiągnąć jedynie przez łagodzenie warunków kredytowych. W maju obroty hurtowe spadły o 1,4% względem kwietnia i o ponad 9% w skali roku, co – według eksperta – sugeruje utrzymującą się słabość sektora rafineryjnego i ograniczone wolumeny eksportowe do Rosji.

Choć transport pasażerski nadal się rozwijał, a handel detaliczny pozostawał na stabilnym poziomie, dynamika konsumpcji towarów wyhamowała z powodu wolniejszego tempa kredytowania. Prawdopodobnie nadal rośnie konsumpcja usług, choć brakuje jeszcze danych potwierdzających ten trend. Odbudowa sektora IT postępuje, lecz wciąż w bardzo umiarkowanym tempie.

Wirtualna kawa za pomocą portalu suppi.pl: