Białorusini, a patriotyzm i bezpieczeństwo - badanie

Z najnowszego badania socjologicznego ośrodka ISANS wynika, że w ostatnich latach wśród Białorusinów zaszły znaczące zmiany w sposobie postrzegania polityki, gospodarki, kultury i historii. Badanie przeprowadzone we wrześniu 2025 roku pokazuje stopniowe odchodzenie od tradycyjnej zależności od Rosji oraz wzrost zainteresowania narodową tożsamością. Dyskusje o możliwych rozmowach pokojowych między Rosją a Ukrainą oraz rozwój kontaktów Mińska z Waszyngtonem, który doprowadził do częściowego uwolnienia więźniów politycznych, zwiększyły zainteresowanie polityką i niezależnymi mediami. Poprawiło się także postrzeganie Stanów Zjednoczonych – coraz częściej widzianych jako potencjalny partner gospodarczy, a nie przeciwnik.

Choć Rosja i Chiny pozostają głównymi partnerami gospodarczymi Białorusi (po 64% wskazań), coraz większa część społeczeństwa dostrzega potrzebę prowadzenia niezależnej polityki zagranicznej. W ostatnim półroczu nieznacznie wzrosło poparcie dla współpracy z Moskwą (36%), lecz w perspektywie dekady liczba zwolenników głębszej integracji z Rosją spadła o blisko jedną piątą. Białorusini coraz częściej traktują relacje z Rosją w sposób pragmatyczny, koncentrując się na aspektach gospodarczych, a nie kulturowych.

W badaniu pojawiły się również dane dotyczące postrzegania zagrożeń zewnętrznych. Największym źródłem niepokoju pozostaje NATO (34%), a dalej Ukraina (28%), Polska (21%) oraz sama Rosja (18%). Mimo tego większość społeczeństwa (69%) opowiada się za pokojowym rozwiązaniem konfliktów i dystansuje się od udziału w działaniach wojennych.

Rosnące poczucie narodowej odrębności znajduje odzwierciedlenie w sferze kultury. Coraz większe znaczenie przypisuje się językowi białoruskiemu, tradycjom i historii, a początki państwowości wiązane są z księstwami połockim i turowskim oraz z Wielkim Księstwem Litewskim. Wielka Wojna Ojczyźniana postrzegana jest dziś głównie jako narodowa tragedia i heroizm Białorusinów, choć w świadomości nadal obecny jest element dawnej, sowieckiej narracji.

Patriotyzm pozostaje jednym z filarów współczesnej tożsamości – 84% respondentów określa się jako patriotów. Dla większości oznacza to przywiązanie do kultury, uczciwą pracę i troskę o przyszłość kraju. Jednocześnie maleje obawa przed utratą języka białoruskiego, a coraz mniej osób uważa, że za dekadę większość społeczeństwa będzie mówić po rosyjsku.

W polityce wewnętrznej dominuje ostrożny optymizm. Choć wydarzenia z lat 2020 i 2022 obniżyły społeczne oczekiwania, obecnie rośnie zadowolenie z relatywnie stabilnej sytuacji. Większa liczba obywateli pozytywnie ocenia swoje warunki materialne i identyfikuje się z klasą średnią. Kluczowymi postulatami reform pozostają walka z korupcją, rozszerzenie gwarancji socjalnych i zapewnienie równych szans dla sektora prywatnego i publicznego.

Wśród najczęściej wymienianych zagrożeń dla kraju w perspektywie dekady znalazły się spadek liczby ludności, emigracja młodych, możliwe pogorszenie poziomu życia oraz ograniczanie swobód obywatelskich. Mimo tych obaw Białorusini coraz wyraźniej postrzegają swoją przyszłość jako projekt oparty na samodzielności, narodowej tożsamości i ostrożnym dystansie wobec zewnętrznych potęg – zarówno ze wschodu, jak i z zachodu.