geopolityka • gospodarka • społeczeństwo • kultura • historia • Białoruś • Estonia • Litwa • Łotwa • Mołdawia • Obwód Królewiecki • Ukraina • Trójmorze • Trójkąt Lubelski
Zdjęcie: Pixabay
10-10-2025 08:16
Na granicy Białorusi od miesięcy trwają wzmożone kontrole i przesłuchania – alarmuje centrum praw człowieka „Wiasna”. Służby KGB, białoruscy strażnicy graniczni i celnicy rutynowo zatrzymują zarówno obywateli Białorusi, jak i cudzoziemców, żądając okazania telefonów, przeglądając korespondencję, kontakty oraz treści w mediach społecznościowych. Coraz częściej takie „rozmowy profilaktyczne” kończą się zatrzymaniem i śledztwem.
Według danych obrońców praw człowieka, kontrole odbywają się codziennie na wszystkich przejściach granicznych. Osoby zatrzymane trafiają na trzy dni do aresztu tymczasowego, gdzie czekają na rozprawę sądową. W wielu przypadkach kończy się to grzywną lub krótkim aresztem, lecz znane są też sytuacje, gdy wszczynane są postępowania karne. „Wiasna” szacuje, że od początku roku zatrzymano ponad sto osób powracających do kraju, choć rzeczywista liczba może być znacznie większa.
W sierpniu 2025 roku głośnym echem odbiło się zatrzymanie czternastu pasażerów autobusu na granicy – część z nich nie wróciła już do pojazdu. Najczęstszym powodem interwencji jest zawartość telefonu: subskrypcje kanałów uznanych przez reżim za „ekstremistyczne”, zdjęcia z protestów, darowizny na opozycyjne inicjatywy czy nawet historia wyszukiwań. Sytuacja szczególnie zaostrzyła się latem 2025 roku, gdy władze dążyły do zidentyfikowania uczestników demonstracji sprzed kilku lat, aby zdążyć postawić im zarzuty z artykułu 342 kodeksu karnego dotyczącego „organizacji działań zakłócających porządek publiczny” przed upływem terminu przedawnienia.
Ofiarą tej fali represji padła m.in. wideoblogerka Karolina Kononowicz, mieszkająca w Holandii. W czerwcu została zatrzymana podczas kontroli paszportowej przy wjeździe z Litwy i osadzona w areszcie w Oszmianach. Sąd skazał ją później na dwa i pół roku tzw. „domowej chemii”. W lipcu w podobnych okolicznościach aresztowano działacza Alesia Zdoroŭenawa i jego brata Wadzima.
Zwiększoną uwagę białoruskie służby poświęcają także cudzoziemcom, zwłaszcza obywatelom Ukrainy. Według relacji podróżnych, ich bagaż jest przeszukiwany wyjątkowo drobiazgowo, a rozmowy z funkcjonariuszami bywają nagrywane i trwają od kilku minut do kilku godzin, opóźniając kursy autobusów.
Represje nie ograniczają się jednak do granicy. Jak informuje portal „Mediazona”, w rosyjskiej bazie osób poszukiwanych znajduje się już ponad pięć tysięcy obywateli lub pochodzących z Białorusi, z czego 1180 wpisano w ciągu ostatniego półrocza. Dane te pochodzą z wniosków władz białoruskich, co oznacza, że poszukiwani mogą być zatrzymani także w Rosji lub krajach sojuszniczych. Wśród osób objętych międzynarodowym nakazem aresztowania znaleźli się znani dziennikarze, działacze i politycy opozycyjni – m.in. byli redaktorzy „Naszej Niwy” i „Radia Swaboda”, publicyści Aleksandr i Olga Klaskowscy, a także członkowie Rady Koordynacyjnej: Paweł Łatuszka, Aleksandr Knyrowicz czy Artiom Bruhan. Wpisanie ich nazwisk do bazy oznacza, że represje wobec środowisk niezależnych i emigracyjnych pozostają jednym z filarów polityki władz reżimu w Mińsku.
