Mołdawia a kryzys energetyczny

Jeszcze kilka lat temu Mołdawia należała do najbardziej narażonych państw Europy pod względem bezpieczeństwa energetycznego. Dziś jednak kraj ten konsekwentnie realizuje ambitny plan transformacji energetycznej, którego celem jest pełna integracja z europejskim rynkiem energii do 2029 roku. Jak podkreśliła Carolina Novac, sekretarz stanu w Ministerstwie Energii, w trakcie 30. edycji Tygodnia Energii w Baku, bezpieczeństwo i niezależność energetyczna stały się kluczowym priorytetem państwa.

W ciągu ostatnich lat Mołdawia zakończyła pierwsze aukcje na produkcję energii odnawialnej, a obecnie przygotowuje przetargi na systemy magazynowania energii i mechanizmy bilansowania rynku. Łączna moc zainstalowana w odnawialnych źródłach energii przekroczyła już 665 MW, co oznacza ośmiokrotny wzrost w porównaniu do roku 2021. Równolegle państwo inwestuje w efektywność energetyczną i cyfryzację infrastruktury, zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym.

Do kluczowych projektów infrastrukturalnych należą nowa linia przesyłowa Vulcănești–Kiszyniów oraz uruchomienie połączenia Bielce–Suczawa, które mają na celu zwiększenie niezależności energetycznej i integrację z europejską siecią ENTSO-E. Istotnym osiągnięciem jest także regionalna inicjatywa tranzytu gazu z Grecji do Ukrainy przez tzw. trasę transbałkańską, w której uczestniczy Mołdawia. „To przedsięwzięcie pozwoli na bardziej efektywne wykorzystanie istniejącej infrastruktury przesyłowej i zapewni dostęp do tańszych magazynów gazu w Ukrainie, obniżając koszty transportu o co najmniej 25%” – podkreśliła Novac.

Mołdawia prowadzi również rozmowy z Komisją Europejską na temat integracji z jednolitym rynkiem energii Unii Europejskiej, a także z Azerbejdżanem w sprawie dostaw ropy naftowej i gazu ziemnego na konkurencyjnych warunkach. „Naszym celem jest zagwarantowanie stabilnych i przystępnych cenowo dostaw” – dodała Novac.

Jednak ambitna strategia transformacji może zostać wystawiona na próbę już tego lata. Fale upałów, które przyniosły w poprzednich latach temperatury sięgające 40°C, prowadzą do gwałtownego wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną – z poziomu 600 MW w okresie zimowo-wiosennym do nawet 1000 MW w godzinach szczytu. Problem w tym, że obecnie kraj jest w stanie zabezpieczyć jedynie około 600 MW na godzinę: 200–300 MW z produkcji krajowej oraz maksymalnie 315 MW z importu.

„To nie ja to mówię – to mówi rząd. Nasze możliwości kończą się na około 515 MW. I jeśli zużycie będzie większe, co jest nieuniknione w upalne dni, staniemy przed wyborem: albo wprowadzimy czasowe wyłączenia prądu, albo kupimy dodatkową energię po stawkach awaryjnych, które mogą być dwukrotnie, a nawet trzykrotnie wyższe” – ostrzega ekspert ds. energetyki Sergiu Tofilat.

Obawy dotyczące przyszłości energetycznej kraju pogłębiają także niejasne mechanizmy dostaw gazu do Naddniestrza. Były minister energii, Victor Parlicov, wskazuje na brak przejrzystości i niewywiązywanie się strony naddniestrzańskiej z ustaleń, mimo że otrzymuje ona więcej gazu, niż potrzebuje dla własnych potrzeb. „To wygląda jak przygotowanie pod scenariusz, w którym w lipcu, gdy kryzys stanie się faktem – nagle, jakby nikt tego nie przewidział – usłyszymy, że jedynym rozwiązaniem jest powrót do MGRES i starej ‘bratniej’ zależności” – zauważa z przekąsem Parlicov.