geopolityka • gospodarka • społeczeństwo • kultura • historia • Białoruś • Estonia • Litwa • Łotwa • Mołdawia • Obwód Królewiecki • Ukraina • Trójmorze • Trójkąt Lubelski
Zdjęcie: 20rahe TT
03-09-2025 11:23
Estońska Izba Kontroli (Riigikontroll) ujawniła w swoim audycie poważne nieprawidłowości w instytucjach podległych Ministerstwu Obrony, co budzi szczególne obawy w obliczu szybko rosnącego budżetu obronnego. Kontrolerzy mieli poważne trudności z uzyskaniem od resortu i jego podmiotów pełnych danych oraz dokumentów, co podważa przejrzystość całego procesu. Jak podkreślił szef instytucji, Janar Holm, wykryte problemy „nie sprowadzają się jedynie do tego, aby papiery były w porządku, lecz świadczą o poważnym bałaganie w organizacji pracy, mającym wymierne skutki finansowe”.
Wśród przykładów znalazły się wieloletnie i nieuzasadnione przedpłaty, a także błędne przelewy sięgające dziesiątek milionów dolarów. W marcu 2024 roku Centrum Inwestycji Obronnych (RKIK) omyłkowo przelało dostawcy 79,1 mln dolarów, a kilka miesięcy później kolejne 8,7 mln. Część środków została zwrócona, ale 40 mln dolarów pozostało jako zaliczka na przyszłe transakcje. Podobne problemy dotyczą innego dostawcy, u którego od 2018 roku pozostaje 9,6 mln euro niewykorzystanej zaliczki. Audyt wykazał także liczne błędy w dokumentach przyjęcia sprzętu, przez co nie zawsze wiadomo, kiedy i na jakiej podstawie towary faktycznie dotarły do Estonii.
Izba Kontroli zwróciła uwagę, że sprzęt wojskowy trafiał do ewidencji z opóźnieniem nawet kilkuletnim, co rodziło ryzyko braku nadzoru nad jego stanem. Wartość aktywów, których poprawność wykazania w bilansie budzi wątpliwości, oszacowano na ponad 700 mln euro. Ministerstwo wciąż stosowało metodę księgowania wydatków w momencie przejęcia własności prawnej od zagranicznego dostawcy, a nie faktycznej dostawy, co spowodowało, że w budżecie za 2024 rok inwestycje i koszty zostały pokazane w zaniżonej wysokości.
Dodatkowo Ministerstwo Obrony nie przekazało wszystkich wymaganych umów związanych z pośrednictwem w zakupach sprzętu wojskowego dla państw partnerskich Unii Europejskiej. Nie wiadomo więc, ile takich umów zostało zawartych ani jaka była ich łączna wartość. Wiadomo jedynie, że w 2024 roku na konta ministerstwa trafiły przedpłaty w wysokości 533,2 mln euro, a kontrolerzy mieli dostęp zaledwie do trzech umów obejmujących nieco ponad 10 procent tej kwoty. Izba przypomniała, że prawo przewiduje w takich transakcjach brak ryzyka dla estońskiego budżetu, jednak brak dokumentów uniemożliwia potwierdzenie, czy rzeczywiście zostało to zachowane.
Resort obrony zapewnia, że wszystkie uwagi zostały potraktowane z najwyższą powagą. „Potwierdzam, że mamy pełny obraz sytuacji w odniesieniu do kluczowych zasobów, broni i amunicji. Jednocześnie zgadzamy się, że w kwestii ewidencji pozostałego sprzętu, dokumentacji i zarządzania umowami konieczne są systemowe zmiany” - powiedział kanclerz Kaimo Kuusk. Zapowiedziano dodatkowe kontrole wewnętrzne, zatrudnienie nowych audytorów oraz szeroką inwentaryzację jesienią, by zapewnić prawidłowe ujmowanie wszystkich zasobów.
Władze resortu przyznały również, że odpowiedzialność za wykryte uchybienia jest zbiorowa i obejmuje całą administrację obronną. W wywiadach podkreślano, że „nie jest to pierwszy raz, kiedy Riigikontroll zwraca uwagę na problemy w zarządzaniu finansami”, jednak tym razem podjęto już konkretne działania naprawcze, takie jak reforma struktury Centrum Inwestycji Obronnych czy wzmocnienie funkcji audytu i kontroli wewnętrznej. Ministerstwo zapowiada także pełną współpracę z kontrolerami i deklaruje, że wszystkie potrzebne dokumenty będą im w przyszłości przekazywane bez zwłoki.
