Stan ukraińskiej przedsiębiorczości na początku 2025 roku

Na początku 2025 roku sektor małych przedsiębiorstw w Ukrainie doświadczył dynamicznych, choć niejednoznacznych zmian. Z jednej strony liczba nowo zarejestrowanych działalności gospodarczych (FOP - odpowiednik polskich JDG) wzrosła do 56 826, co stanowi około 20% więcej niż w ostatnim kwartale 2024 roku. Z drugiej strony, aż 108 242 firm zakończyło działalność, co oznacza wzrost o ponad 50% w porównaniu do poprzedniego okresu.

Ta rozbieżność tworzy wyraźnie negatywne saldo i sygnalizuje dalsze osłabienie sektora. Analitycy wyjaśniają ten gwałtowny wzrost tzw. „efektem odroczonego popytu” – wynikiem tymczasowego wstrzymania pracy rejestru przedsiębiorców pod koniec 2024 roku. Po jego ponownym uruchomieniu, zaległe rejestracje i likwidacje gwałtownie się skumulowały. Największe straty netto odnotowano w handlu detalicznym, gdzie zamknięto blisko 33 tysiące działalności przy zaledwie 14,5 tysiącach nowych. W branży IT i usług również bilans był niekorzystny – na poziomie 8–9 tysięcy FOP-ów mniej. "Nawet uwzględniając techniczne czynniki, liczba zamknięć konsekwentnie przewyższa liczbę otwarć, co oznacza dalszy spadek liczby małych przedsiębiorców w kraju" – zauważa YouControl.Market.

W cieniu tych statystyk rozwija się inna historia o przedsiębiorczości. Weterani wojny, którzy po powrocie z frontu szukają nowej tożsamości, coraz częściej odnajdują ją w działalności gospodarczej. Jednak, jak mówi Valeria Ionan, doradczyni wicepremiera ds. innowacji, "dla sukcesu nie wystarczy motywacja – potrzebne są wiedza, mentoring i dostęp do finansowania". Właśnie dlatego powstała ogólnokrajowa inicjatywa "Trajektoria" – program edukacyjno-grantowy stworzony z myślą o weteranach i ich rodzinach.

Po sukcesie pierwszego sezonu w 2024 roku, który pozwolił 50 uczestnikom uzyskać granty w wysokości 100 tys. hrywien i doprowadził do powstania 27 nowych FOP-ów, w kwietniu 2025 ruszył ambitniejszy projekt "Trajektoria 2". Program, wspierany m.in. przez Ministerstwo Transformacji Cyfrowej, UNDP, Mastercard oraz UKRSIBBANK BNP Paribas Group, objął ponad tysiąc uczestników, z czego blisko 400 to weterani.

"Zgodnie z naszą oceną, zatrudnienie i przekwalifikowanie weteranów wojennych to priorytety" – podkreślił Jaako Sillanpää z UNDP. Program oferował nie tylko intensywne kursy biznesowe, ale także wsparcie psychologiczne, które według danych potrzebuje aż 37% czynnych żołnierzy. Uczestnicy brali udział w zajęciach z marketingu, strategii, finansów i dostępnych narzędzi cyfrowych.  Wyróżnionym elementem programu są granty – aż 20 mln hrywien zostanie podzielone pomiędzy 68 zwycięzców w dwóch kategoriach: początkujący i doświadczeni przedsiębiorcy. Finaliści otrzymają także dalsze wsparcie mentorskie. "To nie tylko pomoc finansowa – to inwestycja w odbudowę ukraińskiej gospodarki i społeczeństwa bez barier" – mówiła Inga Andrejewa z Mastercard.

Za tymi liczbami kryją się konkretne historie – jak ta Witalija Anisimowa z Irpienia, który po powrocie z frontu i leczeniu postanowił założyć własną firmę produkującą systemy protetyczne. Albo Wiktorii Kasjan, która wspólnie z mężem – byłym jeńcem wojennym – otworzyła pracownię akcesoriów skórzanych. "Największym sukcesem było dla mnie pokonanie strachu przed rozpoczęciem własnego biznesu" – wspominała. Choć początek 2025 roku przyniósł ponury bilans dla małych przedsiębiorstw w Ukrainie, inicjatywy takie jak "Trajektoria 2" oferują nie tylko realne narzędzia, ale i nadzieję na odbudowę nie tylko gospodarki, lecz przede wszystkim mający wpływ na przyszłość weteranów.